Władysław Stanisław Reymont wywodził się ze środowiska wiejskiego, urodził się i mieszkał na wsi, z niej czerpał inspirację do swojej twórczości. Temu środowisku poświęcił największą powieść życia „Chłopi”, za którą został uhonorowany najbardziej prestiżową nagrodą – Nagrodą Nobla.
Władysław Stanisław Reymont - właściwie Stanisław Władysław Rejment. Powieściopisarz, nowelista, reportażysta. Urodził się 7 maja 1867 we wsi Kobiele Wielkie w pobliżu Radomska, zmarł 5 grudnia 1925 w Warszawie.
KALENDARIUM
7 maja 1867 r.
"Działo się to we wsi Kobiele Wielkie powiat
Radomsko... przyszedł na świat Władysław
Stanisław jako piąte z kolei dziecko Józefa
i Antoniny Rejmentów."
________________________________________________________________________________
1868 - 1878 r.
Rok po narodzinach Władysława rodzina przenosi się do osady Tuszyn pod Łodzią na włókowe gospodarstwo. Mały Władek szybko uczy się czytać.
Mając sześć lat, czyta po kryjomu w nocy "Lillę Wenedę" Słowackiego.
________________________________________________________________________________
1880 - 1884 r.
3 lipca zostaje zameldowany w Warszawie.
Chodzi do szkoły, wiele czyta, odznacza się fenomenalną pamięcią barw i kształtów, chciałby malować, ale ma uczyć się krawiectwa.
W tajemnicy przed wszystkimi piętnastoletni kandydat na pisarza zaczyna układać wiersze i poematy. Bardzo interesuje się teatrem i marzy o karierze aktora.
________________________________________________________________________________
1885 - 1892 r.
Przez trzy lata kosztuje gorzkiego chleba w teatrach wędrownych. Zdobyte doświadczenia przeniesie potem na karty swoich utworów: "Komediantka", "Fermenty", "Lili", "Franek".
Nędza egzystencji wędrownego aktora skłania Reymonta do pracy na kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Zostaje pomocnikiem dozorcy plantowego, zarabia 17 rubli miesięcznie.
W 1890 r. umiera matka Reymonta.
Dwa lata później młody Władysław drukuje "Wigilię" i "Korespondencje spod Rogowa" pod pseudonimem Księżak.
________________________________________________________________________________
1893 - 1900 r.
Druk prac w czasopismach skłania Reymonta do zerwania więzi z koleją. Jesienią 1893 r. wyjeżdża do Warszawy.
Tam w redakcji "Tygodnika Ilustrowanego" drukuje "Zawieruchę" oraz "Pielgrzymkę do Jasnej Góry".
W 1895 r. podróżuje po Włoszech.
W 1896 r. zaręcza się z Aurelią Szabłowską, a w "Kurierze Codziennym" ukazuje się "Ziemia obiecana".
13 lipca 1900 r. Władysław zostaje ranny w katastrofie kolejowej pod Włochami w okolicy Warszawy.
________________________________________________________________________________
1901 - 1902 r.
Powstaje nowa koncepcja "Chłopów", której druk w odcinkach zaczyna "Tygodnik Ilustrowany".
15 lipca 1902 r. w Krakowie Władysław bierze ślub i wkrótce wraz z żoną wyjeżdża do Francji, by tam podreperować słabe zdrowie.
________________________________________________________________________________
1903 - 1905 r.
"Ziemia obiecana" ukazuje się w przekładzie na czeski i rosyjski. Równocześnie z pracą nad "Chłopami" Reymont pisze nowelę "We mgłach".
We wrześniu 1904 r. umiera ojciec pisarza, a w 1905 r. "Tygodnik Ilustrowany" rozpoczyna druk trzeciego tomu "Chłopów".
________________________________________________________________________________
1906 - 1909 r.
Powstają nowele: "Umarły klasztor", "Smętarzysko".
Reymont nawiązuje współpracę z amerykańskim czasopismem w Chicago, gdzie wysyła swoje nowele.
W 1909 kończy książkę "Chłopi".
Za całość otrzymuje nagrodę Lewentala.
________________________________________________________________________________
1910 - 1914 r.
Ukazuje się wydanie "Z ziemi chełmskiej", a w Rosji - przekład I tomu "Chłopów". Reymont intensywnie pracuje nad trylogią "Rok 1794".
W tym czasie na czeski zostaje przełożona "Komediantka", na francuski "Z ziemi chełmskiej", na rosyjski "Wampir", a na niemiecki - "Chłopi".
________________________________________________________________________________
1915 - 1918 r.
Ukazuje się trylogia "Rok 1794". Akademia Umiejętności przyznaje Reymontowi nagrodę im. Mikołaja Reja za "Chłopów". Pisarz zostaje prezesem Komitetu Warszawskiej Kasy Przezorności i Pomocy dla Literatów i Dziennikarzy.
W tym okresie pogarsza się stan zdrowia pisarza.
Na początku stycznia 1918 r. Akademia przedstawia w Sztokholmie kandydaturę Władysława St. Reymonta do NAGRODY NOBLA.
________________________________________________________________________________
1919 - 1920 r.
15 kwietnia Reymont wyrusza do Ameryki, delegowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Jeździ z odczytami po koloniach polskich. Zbiera materiały do nowej powieści, która ma przedstawiać życie chłopskich emigrantów w Ameryce. Uczestniczy w wiecu w Filadelfii, odwiedza górników polskich, nawiązuje liczne znajomości. Celem akcji jest zdobycie poparcia polonii w okręgu Chicago i północnych stanach dla pożyczki narodowej rozpisanej przez rząd polski.
________________________________________
1921 - 1923 r.
Władysław St. Reymont otrzymuje order Odrodzenia Polski IV klasy "za zasługi położone dla Rzeczypospolitej Polskiej na polu literatury".
Stan zdrowia pisarza pogarsza się - choruje na serce, często przebywa w szpitalach.
"Ziemia obiecana" zostaje przełożona na angielski.
Reymont pracuje nad powieścią pt. "Bunt" oraz "Legendą".
________________________________________
1924 r.
Akademia nadaje Władysławowi St. Reymontowi Literacką Nagrodę Nobla za "Chłopów".
Pisarz ze względu na stan zdrowia nie może wziąć udziału w uroczystości.
Zapisuje w notesie:
"Marzyłem jeno o ciszy i możności spokojnego pracowania, jak o największym szczęściu.
Naraz otwierają się wielkie drzwi rozgłosu...".
Dyplom noblowski Władysława Stanisława Reymonta.
________________________________________
1925r.
W nocy z 5 na 6 grudnia o godzinie 240 Władysław Stanisław Reymont umiera.
Zostaje pochowany w Alei Zasłużonych na warszawskich Powązkach.
Wł. St. Reymont latem 1925
w parku Kołaczkowskim
________________________________________
1991 r.
Wizerunek Władysława Reymonta został umieszczony w 1991 r. na banknocie
milionowym. Długo jednak te pieniądze nie były w użyciu. 1 stycznia 1995 roku nastąpiła denominacja złotego, wprowadzono nową jednostkę monetarną (PLZ), pojawiły się nowe banknoty i monety. W przeliczeniu 1 nowy złoty odpowiada 10 000 starych złotych (czyli nasz banknot z Reymontem miał wartość nowych 100 zł).
Banknot z 1993 roku z wizerunkiem Reymonta
________________________________________
2000r.
Rok 2000 był ogłoszony przez Sejm Rzeczpospolitej rokiem Władysława Reymonta.
________________________________________________________________________________
CIEKAWOSTKI
Nie wiadomo, skąd talent pisarski i zmysł reporterski u Reymonta ale niewątpliwie wpływ na kształt jego twórczości miały wczesne lata dzieciństwa. Jako dziecko z chęcią słuchał bajek, opowiadanych przez matkę, a podobno pani Antonina miała do tego prawdziwy dar. Dla swego syna chętnie też tworzyła własne fantastyczne historie, które i jego zachęcały do rozwijania wyobraźni.
Ojciec Stanisława był człowiekiem wykształconym jak na wiejskie warunki. Jako jeden z nielicznych czytywał gazety i interesował się sprawami spoza swojej parafii. Fakt, że kupował książki, wystarczył, by miejscowa ludność, nieco tym ubawiona a po części i zgorszona, okrzyknęła go literatem. Miał tez ambicje względem swoich dzieci, chciał między innymi, by syn uczył się gry na organach, ale ten nie zdradzał w tym kierunku szczególnych zdolności, a surowa dyscyplina w czasie nauki jeszcze hamowała jego poczynania.
Ucieczką dla przyszłego pisarza był dla zaczarowany świat książek. Czytał więc uparcie i zapamiętale, nieraz nawet w noc letnią przy blasku księżyca.
***
Reymont pracował w Lipcach przez 3 lata jako pomocnik dozorcy plantowego kolei warszawsko-wileńskiej na odcinku Krosnowa-Rogów i Krężce-Lipce. Chodził wzdłuż torów i pilnował robotników, kładących podkłady. Po pracy lubił zajrzeć do lipieckiej karczmy. Tam było centrum życia kulturalnego wsi, wszystkiego można się było dowiedzieć. Obserwował , wszystko co działo się wokół niego, rozmawiał z ludźmi, był świetnym słuchaczem. Z tej karczmy wynosił różne historie, które potem opisywał.
***
Reymont w 1896r. przebywał w Łodzi zbierając materiały do swej epopei „ Ziemia obiecana”. Blisko siedem miesięcy poznawał miasto i ludzi. Był niezwykle towarzyski. Lubił sobie pogawędzić. Przesiadywał w cukierni (kawiarni) u Roszka podpatrując łódzkich fabrykantów. Wracawszy późnym wieczorem do domu, przenosił swoje spostrzeżenia na papier. Można powiedzieć : „żył na luzie”. W dzień spacerował po mieście, zaglądając do mieszkań robotniczych i hal fabrycznych. Rozmawiał z dozorcami, robotnikami, szwaczkami i praczkami. Stale nawiązywał nowe znajomości między innymi wśród łódzkich aktorów i dziennikarzy. Chłonął z ciekawością wszystkie nowiny i plotki, szczególnie z życia nowobogackich. Nocami, paląc bez przerwy, pisał kilka godzin, potem spał do południa i znów wyruszał na miasto, by zbierać nowe informacje o Łodzi i jej mieszkańcach. Księgarzowi Juliuszowi Goźlińskiemu zwierzył się kiedyś: „ Mnie tylko w nocy nawiedza natchnienie dopisania, w dzień wolę wałęsać się po mieście”.
***
Władysław Reymont słynął zaś ze swoich zdolności mediumistycznych. Brał udział w wielu seansach jako medium. Już jako dziecko bardzo dużo się modlił i czytał nabożne teksty Piotra Skargi. Zdarzało mu się przeżywać stany iluminacji, podczas których widywał anioły i świętych, dręczyły go też różne dziwne przeczucia i sny. Już wtedy miał niezwykłą, fotograficzną wręcz pamięć, która pozwalała mu przechowywać w głowie tysiące szczegółów niezauważalnych dla większości ludzi. Zapalony spirytysta z Częstochowy, podczas spotkania z 19-letnim Reymontem zawołał: „masz pan wielkie zdolności okulistyczne”.
Fascynacja zaświatami towarzyszyła Reymontowi przez całe życie. Był członkiem stowarzyszenia spirytystycznego znanego jako Warszawskie Towarzystwo Psychologiczne, którego cel to przeciwdziałanie kierunkowi materialistycznemu za pomocą rozkrzewiania idei spirytystycznych. Wywoływał duchy razem ze słynnym medium Janem Guzikiem. Pod koniec XIX w. Reymont zasłynął nie tylko jako medium, ale również jako człowiek mający zdolność pojawiania się jednocześnie w kilku miejscach. Świadkowie zapewniali, że pewnej nocy w Skierniewicach, w tym samym momencie, widziano go aż w czterech miejscach. Był u nas i zasiedzieliśmy się do 12 w nocy. W tym czasie przyszła nasza służąca i nie wiedząc, że jest u nas, powiedziała, że pan Reymont stoi pod płotem, mimo dużego mrozu i się nie odzywa. Na drugi dzień Unierzycki mówił, że Reymont przyszedł do domu normalnie o godzinie dziesiątej, a znowu starszy robotnik twierdził, że nocował u niego - opowiadała Wanda Rycerska z domu Weycher, która była wtedy dzieckiem, ale dobrze zapamiętała to niezwykłe zdarzenie.
Reymont był ewenementem: samorodnym wybitnym talentem reporterskim, chłonącym rzeczywistość wszystkimi zmysłami i umiejącym przedstawić ją w szerokich panoramach społecznych. Materią jego twórczości (z jednym wyjątkiem) była rzeczywistość, której sam doświadczył: wieś łowicka, wielkie miasto, prowincjonalne stacje kolejowe, teatrzyki objazdowe, światek spirytystów, życie polonii amerykańskiej. Utwory Reymonta dają ogromną panoramę polskiego społeczeństwa końca XIX i początku XX wieku.
Reymont powiedział :
„Żyć to działać, to rozsiewać po świecie talent, energię, uczucie, pomagać w czasie
teraźniejszym pokoleniom przyszłym”.
„Mnie się zdaje, że powinno się zawsze stać w szeregu jednym lub drugim
i czegoś pragnąć, coś robić, pracować i kłaść cała duszę, i żyć z całą pasją.”
„Cierpienie nie jest prawem natury, jest to czasem jej przywilej
bo w tajnikach dusz niektórych nadmiar boleści staje się kolebką geniuszu lub zbrodni”.
„Kto chce cicho żeglować przez burzliwe morze życia,
Powinien mieć żagle z marzeń
a ster z tęsknot do nieskończoności”.
„Życie nie daje nam tego co chcemy, tylko to, co ma dla nas” .
„Siłę człowieka mierzy się ilością jego nieprzyjaciół”.
„Rzeczywistość jest z tej samej przędzy co i marzenia”.
„ W życiu jak w pociągu , każdy chciałby przejechać na gapę”
„Jaki korzeń, taka nać, taka córka, jaka mać”.
„Tylko głupiec chce pieniędzy i dla zrobienia milionów poświęca wszystko,
życie i miłość, i prawdę, i filozofię, i wszystkie skarby człowieczeństwa”
Humor z zeszytów szkolnych:
‘Chłopy zdobyły Reymontowi nagrodę Nobla.’
‘Bohaterowie „Ziemi Obiecanej” Reymonta żyli i pracowali na łodzi.’
‘Siostra Reymonta wyszła za mąż za mężczyznę.’
‘Dzień Boryny mijał od rana do wieczora.’
‘Boryna był teściem żony syna Antka Hanki.’
‘Boryna śpiewał w chórze, ale tylko partie solowe’
‘Gdy Boryna się żenił, był już stary i dlatego wziął do pomocy parobków.’
‘Głównymi bohaterami „Chłopów” są Boryna, syn jego Antek,
żona Antka – Hanka oraz jej matka – Kowalska.’
‘Reymont zrósł się z lasem na wieki.’
‘Reymont miał ciężkie dzieciństwo - był wychowywany wśród kobiet .’